Gisteren kwam er een trailer voorbij van een nieuwe film die over een poosje uit komt, "Heretic". Ik keek eigenlijk maar half op dat moment en ik zag acteur Hugh Grant in beeld komen. Ik moet vaak lachen om de films waar hij in speelt, dus ik verschoof mijn volle aandacht naar de trailer. Tot mijn grote verrassing en verbazing bleek de film in de categorie "thriller/horror" te vallen. Wacht, en dan met Hugh Grant?! Sommige acteurs spelen zelden "de slechterik" in een film, maar wanneer ze dat doen, is het daarom juist des te enger om naar te kijken. Denk aan "One hour Photo" met Robin Williams.
Als kind keek ik, samen met mijn vader, vaak naar heerlijk slechte en voorspelbare westerns. De held was meestal blond, had een wit paard en droeg lichte kleding. De bad guy droeg altijd zwart. Maar in het echte leven is de slechterik helaas niet zo makkelijk te herkennen. (In mijn hoofd speelt zich nu de scène af met Wednesday Addams, die tijdens Halloween haar gewone kleding aanhoudt en verkondigt dat ze verkleed is als een "homicidal maniac"; "they look just like everyone else".) Hoe vaak lezen we tegenwoordig niet in de krant, wanneer er, bijvoorbeeld, een schutter is opgepakt, dat diens directe omgeving verbijsterd reageert? Niet te geloven, het is altijd zo'n aardig persoon. A nice guy.
Op de één of andere manier hebben we een bepaald beeld in ons hoofd van hoe "slechte mensen" eruit zouden moeten zien, waar je ze aan kunt herkennen. We schrijven soms bepaald gedrag toe aan hele groepen, gebaseerd op vooroordelen of vanuit een referentiekader waar we bekend mee zijn. Denk aan het programma "Benidorm Bastards". We zien daar bejaarden taal gebruiken en gedrag vertonen dat, vanuit ons perspectief, niet bij hun leeftijd lijkt te passen. Daarom wordt gereageerd met verbazing en verbijstering. Of het programma waarbij kinderen interviews mogen afnemen en door oordopjes wel heel volwassen vragen ingefluisterd krijgen om te stellen. De geïnterviewde begrijpt er niets van!
Dit soort "gedragsvooroordelen" kunnen voor enorme misvattingen zorgen. Kijk hoe fans reageren wanneer hun idool beschuldigd wordt van een misdrijf. Hoe lang hebben machtige, beroemde en invloedrijke personen niet boven de wet gestaan? Aan de ene kant worden soms personen gearresteerd die niets met een misdrijf te maken hebben, maar die in "het profiel" passen en net op de verkeerde plek op het verkeerde moment waren en aan de andere kant worden daders nooit gevonden, terwijl de kans groot is dat ze zich in het volle zicht bevinden, maar waarvan niemand het zich voor kan stellen.
Mooi cinema voorbeeld is "American psycho" met Christian Bale, waar de moordenaar een blanke, jonge, hoog opgeleide man met een goede baan is. Zelfs wanneer hij zich aan gaat geven bij de politie wordt hij niet geloofd. Het blijft een dankbaar onderwerp in literatuur, films en series. Schrijvers als Roald Dahl en Stephen King zijn er sterren in om gewone situaties buitengewoon te maken, door te spelen met ons voorstellingsvermogen en door eigenschappen toe te kennen aan personages, dieren of dingen die we totaal niet verwachten. Alfred Hitchcock liet hele generaties angstig naar vogels kijken.
In dit tijdperk waarin de digitale wereld steeds verder oprukt weet je niet of je echt met degene te maken hebt die men zegt te zijn en is mogelijk het 12-jarige chatvriendinnetje van je dochter een man van 48 die om bepaalde foto's gaat vragen... Een dader komt in zeer veel gevallen uit de directe omgeving van het slachtoffer. Als kind leerde ik van mijn ouders dat ik niet mee mocht gaan met vreemden en geen snoepjes van hen aan mocht nemen. Maar niemand waarschuwde me voor bekenden. Omdat niemand zich voor kan stellen dat die leuke oom, die aardige tante of die vriendelijke buurvrouw een zeer duistere kant hebben. Omdat je niet wil geloven dat iemand uit je "inner circle" een mens met slecht gedrag kan zijn. A bad guy. Zelfs het slachtoffer zelf kan het niet geloven dat dit gebeurt en zo ontstaat de gedachte "het is mijn eigen schuld" en wordt gezwegen uit schaamte en uit angst niet geloofd te worden.
Slechteriken worden niet geboren, ze worden gevormd. Niemand is 100% goed of slecht. Het gaat om de keuzes die we maken. Leven in achterdocht helpt niet, wel leven met gezond verstand en door voorzichtig te zijn. Wees alert op signalen van huiselijk geweld, dreiging of misbruik en neem iemand die dit meldt altijd serieus. Zijn er dan geen valse meldingen? Jazeker wel; maar iemand die zoiets doet heeft ook hulp nodig en dit kan de schreeuw erom zijn.
Commentaires